ΤΑ ΑΧΡΑΝΤΑ ΠΑΘΗ ΤΟΥ ΚΥΡΙΟΥ

Η ΑΚΟΛΟΥΘΙΑ ΤΩΝ ΑΧΡΑΝΤΩΝ ΠΑΘΩΝ ΤΟΥ ΚΥΡΙΟΥ

ΣΤΟΝ ΠΟΡΟ ΚΕΦΑΛΟΝΙΑΣ

Ο Χριστός και τα άγια Πάθη Του για τη σωτηρία μας

"Εξέτασε με δέος, άνθρωπε, πόσο πολύ υπερέχουν τα έργα του Χριστού πάνω στο Σταυρό από την ανθρώπινη μικρότητά μας! Και μη μείνεις στο μέγεθος του πάθους Του τόσο, όσο αναλογίσου την μεγαλειότητα του αξιώματός Του. Εκεί προσήλωσε τη σκέψη σου. Προσπάθησε να κατανόησης πόσο φοβερό είναι να βλέπεις καρφωμένο στο Σταυρό τον ίδιο το Θεό και μάλιστα ανάμεσα σε ληστές. Φαντάσου, αν μπορείς, έναν άνθρωπο απλό, αν θα θελε από μόνος του να υποφέρει τόσα, όσα ο Χριστός με τη θέλησή Του ήλθε εδώ στη γη να πάθη. Και όλα αυτά πότε; Μετά από τη φανέρωση της θεότητας του μετά από τις γιατρευτικές του ενέργειες, μετά την απομάκρυνση από τους άρρωστους τόσων ασθενειών, μετά την παράδοση των Αγίων Μυστηρίων, μετά τις τόσες ευεργεσίες! Ποια είναι όλα αυτά που έπαθε; Ποια είναι τα σημάδια του Σταυρικού πάθους; τα καρφιά, τα δεσμά, η Σταύρωση, το ξύδι, η χολή, η λόγχη, ο κλήρος για τα ενδύματα, η μοιρασιά τους, οι ειρωνίες όταν ήταν πάνω στο Σταυρό. Και όλα αυτά ο Χριστός τα έπασχε με υπομονή και σιωπούσε. Και όλα αυτά για τη δική σου Λύτρωση και Σωτηρία".

(Άγ. Ανδρέας Κρήτης)

Με ιδιαίτερη κατάνυξη και λαμπρότητα τελέστηκε η ακολουθία των Θείων και Αχράντων Παθών του Κυρίου στον Πόρο Κεφαλονιάς, με πλήθος πιστών που προσέρχονταν στο Ναό της Μεταμορφώσεως του Σωτήρος στο Λιμάνι του Πόρου να προσκυνήσουν το Σταυρό του Κυρίου, η ακολουθία ολοκληρώθηκε με την συμμετοχή χορωδίας γυναικών που έψαλλαν βυζαντινούς ύμνους και ψαλτοτράγουδα κάτω απο τον Σταυρό. Στη συνέχεια ακολούθησε ο στολισμός του επιταφίου μέχρι τις πρώτες πρωινές ώρες με μεγάλη συμμετοχή πιστών.  

Η ΠΟΡΕΊΑ ΤΟΥ ΧΡΙΣΤΟΥ ΠΡΟΣ ΤΟΝ ΣΤΑΥΡΟ

Ο Χριστός, μετά την σύλληψη του στο Όρος των Ελαιών, δικάστηκε και καταδικάστηκε από τους Αρχιερείς. Η δίκη ήταν βέβαια τυπική αφού η ετυμηγορία είχε αποφασιστεί πριν καν συλληφθεί. Οι Αρχιερείς ήθελαν τον θάνατο Του. Επειδή όμως δεν είχαν την νόμιμη εξουσία, έπρεπε η καταδικαστική απόφαση να απαγγελθεί από τον Ρωμαίο διοικητή. Τα χρόνια εκείνα διοικητής στην Ιερουσαλήμ ήταν ο Πιλάτος. Σε αυτόν σύρθηκε ο Ιησούς, ενώ το πλήθος, μετά από παρότρυνση των Αρχιερέων, φωνάζοντας, ζητούσε την Σταύρωση Του. Υπήρχε το έθιμο, την ημέρα του Εβραϊκού Πάσχα, οι Ρωμαίοι να απελευθερώνουν έναν κατάδικο Εβραίο. Ο Πιλάτος θέλοντας να μην έχει την ευθύνη της σταύρωσης του Χριστού, ζήτησε από το πλήθος να διαλέξει ανάμεσα στον Θεάνθρωπο και στον Βαραβά, ένα στασιαστή και φονιά, ποιος θα ήταν αυτός που θα απελευθερωνόταν. Το πλήθος, δια βοής, επέλεξε να αφεθεί ελεύθερος ο Βαραββάς. Αμέσως μετά, και με την εντολή πλέον του Πιλάτου, ο Χριστός οδηγείται στην εσωτερική αυλή του Πραιτόριο (του διοικητηρίου δηλαδή των Ρωμαίων). Εκεί οι στρατιώτες του φορούν μια πορφύρα και ένα αγκάθινο στεφάνι. Χλευαστικά αποκαλώντας τον «Βασιλιά των Ιουδαίων», τον χτυπούν και τον φτύνουν. Η ώρα της Σταύρωσης έχει πλησιάσει. Φορτωμένος ο Ιησούς με τον Σταυρό στον οποίο θα σταυρωθεί, οδηγείται προς τον λόφο του Γολγοθά. Στο δρόμο δεν αντέχει το βάρος του Σταυρού και πέφτει. Οι Ρωμαίοι επιβάλουν στον Σίμωνα τον Κυρηναίο, που διερχόταν από εκείνο το σημείο, να μεταφέρει αυτός τον Σταυρό του Μαρτυρίου. Τελικά στις 9 η ώρα το πρωί, ο Ιησούς σταυρώνεται. Το μαρτύριο του Χριστού κράτησε έξι ώρες. Στις 3 η ώρα το απόγευμα παρέδωσε το πνεύμα Του, αφού προηγουμένως τους είχε συγχωρήσει όλους. 

Τη Αγία και Μ. Παρασκευή τα Άγια και σωτήρια και φρικτά Παθη του Κυρίου και Θεού και Σωτήρος ημών Ιησού Χριστού επιτελούμεν ” τούς εμπτυσμούς, τα ραπίσματα, τα κολαφίσματα, τας ύβρεις, τούς γέλωτας, την πορφυράν χλαίναν, τον τον κάλαμον, τον σπόγγον, το όξος, τούς ήλους, την λόγχην και προ πάντων τον Σταυρόν και τον θάνατον, α δι’ ημάς εκών κατεδέξατο ” έτι δε και την του ευγνώμονος ληστού, του συσταυρωθέ- ντος αυτώ, σωτήριον εν τω σταυρώ ομολογίαν.”

Εσταυρώθης δι’ εμέ, ίνα εμοί πηγάσης την άφεσιν” εκεντήθης την πλευράν, ίνα κρουνούς ζωής αναβλύσης μοι.”

Σταυρωθέντος σου Χριστέ, πᾶσα ἡ Κτίσις βλέπουσα ἔτρεμε, τὰ θεμέλια τῆς γῆς, διεδονήθησαν φόβῳ τοῦ κράτους σου, σοῦ γὰρ ὑψωθέντος σήμερον, γένος Ἑβραίων ἀπώλετο, τοῦ Ναοῦ τὸ καταπέτασμα, διεῤῥάγη διχῶς, τὰμνημεῖα ἠνεῴχθησαν, καὶ νεκροὶἐκ τῶν τάφων ἐξανέστησαν.Ἑκατόνταρχος ἰδὼν τὸ θαῦμα, ἔφριξε, παρεστῶσα δὲἡ Μήτηρ σου, ἐβόα θρηνῳδοῦσα μητρικῶς, Πῶς μὴ θρηνήσω, καὶ τὰ σπλάγχνα μου τύψω,ὁρῶσά σε γυμνόν, ὡς κατάκριτον ἐν ξύλῳ κρεμάμενον; Ὁ σταυρωθεὶς καὶταφείς, καὶἀναστὰς ἐκ τῶν νεκρῶν, Κύριε δόξα σοι.

 Σήμερον σὲ θεωροῦσα, ἡἄμεμπτος Παρθένος ἐν Σταυρῷ, Λόγεἀναρτώμενον, ὀδυρομένη μητρῷα σπλάγχνα, ἐτέτρωτο τὴν καρδίαν πικρῶς, καὶ στενάζουσα ὀδυνηρῶς ἐκ βάθους ψυχῆς, παρειὰς σὺν θριξὶκαταξαίνουσα, κατετρύχετο, διὸ καὶ τὸ στῆθος τύπτουσα, ἀνέκραγε γοερῶς. Οἴμοι θεῖον Τέκνον! οἴμοι τὸ φῶς τοῦ Κόμου! τὶἔδυς ἐξ ὀφθαλμῶν μου, ὁἈμνὸς τοῦ Θεοῦ; ὅθεν αἱ στρατιαὶ τῶν Ἀσωμάτων, τρόμῳ συνείχοντο λέγουσαι. Ἀκατάληπτε Κύριε δόξα σοι.

Ἐξέδυσάν με τὰἱμάτιά μου, καὶἐνέδυσάν με χλαμύδα κοκκίνην, ἔθηκαν ἐπὶτὴν κεφαλήν μου, στέφανον ἐξ ἀκανθῶν, καὶἐπὶ τὴν δεξιάν μου χεῖρα,ἔδωκαν κάλαμον, ἵνα συντρίψω αὐτούς, ὡς σκεύη κεραμέως.

Τὸν νῶτόν μου ἔδωκα εἰς μαστίγωσιν, τὸ δὲ πρόσωπόν μου οὐκ ἀπεστράφηἀπὸἐμπτυσμάτων, βήματι Πιλάτου παρέστην, καὶ σταυρὸν ὑπέμεινα, διὰτὴν τοῦ κόσμου σωτηρίαν

Ὁὑψωθεὶς ἐν τῷ Σταυρῷ, καὶ τοῦ θανάτου λύσας τὴν δύναμιν, καὶἐξαλείψας ὡς Θεός, τὸ καθ’ ἡμῶν χειρόγραφον Κύριε, Λῃστοῦ τὴν μετάνοιαν, καὶἡμῖν παράσχου μόνε φιλάνθρωπε, τοῖς πίστει λατρεύουσι, Χριστὲὁ Θεὸς ἡμῶν, καὶ βοῶσί σοι. Μνήσθητι καὶἡμῶν Σωτήρ, ἐν τῇβασιλείᾳ σου.

Ο ΕΠΙΤΆΦΙΟΣ ΘΡΗΝΟΣ

Η ΠΡΟΕΤΟΙΜΑΣΙΑ ΤΟΥ ΕΠΙΤΑΦΙΟΥ ΘΡΗΝΟΥ

Μέχρι τις πρώτες πρωινές ώρες στον Πόρο Κεφαλλονιάς ξαγρυπνούν μετά την ακολουθία των παθών μαζί με τον εφημέριο του Ναού, Αρχιμανδρίτη Π. Νεκτάριο Καβίδα, για να προετοιμάσουν τον επιτάφιο για την Μ. Παρασκευή το πρωί που γίνεται η ακολουθία των Ωρών και η ακολουθία της αποκαθηλώσεως. Εντυπωσιακό είναι ότι πολύ πιστοί μένουν ξάγρυπνοι μέχρι πρωίας στην ακολουθία των Ωρών και στην αποκαθήλωση, ψάλλοντας ύμνους και θρηνητικά ψαλτοτράγουδα μπροστά στον εσταυρωμένο. 

ΤΟ ΜΟΙΡΟΛΟΪ ΤΗΣ ΠΑΝΑΓΙΑΣ

Το ευρύτατα διαδεδομένο σ' όλο τον ελληνικό χώρο Μοιρολόι ή Καταλόι της Παναγιάς είναι ένα μεσαιωνικό μακροσκελές ομοιοκατάληκτο στιχούργημα λόγιας προέλευσης, αλλά εντυπωσιακά πλατιάς λαϊκής αποδοχής. Επηρεασμένο από τις σχετικές περικοπές των Ευαγγελίων και την υμνογραφία της Εκκλησίας αποτελεί έναν ανθρωποκεντρικό αφηγηματικό θρήνο για τη μαρτυρική πορεία του Χριστού προς τον σταυρικό θάνατό Του, ιδωμένη μέσα από τα μάτια και τα συναισθήματα της τραγικής του μάνας. Τραγουδισμένο από τις γυναίκες γύρω από τον "τάφο" του Χριστού, κατά το ήθος και το ύφος των οικείων τους κοσμικών μοιρολογιών, εκφράζει τη συμπόνοια, την ταύτισή τους με τη μητρική, ανθρώπινη πλευρά της Παναγιάς. Ωστόσο ο τρόπος της τελετουργικής του επιτέλεσης αποκαλύπτει τις προχριστιανικές ρίζες του εθίμου.

Αν και υπάρχουν κατά τόπους διαφορές, σε επί μέρους στοιχεία του τραγουδιού ή στη μελωδική του εκφορά, η δομή και η φόρμα του Μοιρολογιού καθώς και η λειτουργία του παρουσιάζουν εντυπωσιακές ομοιότητες από την Κάτω Ιταλία μέχρι τον Πόντο και την Κύπρο. Η συνέχεια της αφηγηματικής ροής, όπως προκύπτει μέσα από την αλληλοδιαδοχή των αποσπασμάτων διαφορετικής προέλευσης που αποτολμήσαμε, το κάνει εμφανές.

ΤΟ ΜΟΙΡΟΛΟΪ ΤΗΣ ΠΑΝΑΓΙΑΣ (Κείμενο της Μιράντας Τερζοπούλου).

Σήμερον μαύρος ουρανός,

σήμερον μαύρη μέρα,

σήμερον εσταυρώσανε,

τον πάντων βασιλέα.

Σήμερον όλοι θλίβονται

και τα βουνά λυπούνται.

Σήμερον έβαλαν βουλήν

οι άνομοι Εβραίοι,

οι άνομοι και τα σκυλιά

οι τρισκαταραμένοι.

Σαν κλέφτη τον επιάσανε

και σαν φονιά τον πάνε

και στου Πιλάτου τις αυλές

εκεί τον τυραγνάνε.

Κι' η Παναγιά η δέσποινα

κ' οι άλλες οι γυναίκες

έπιασαν το στρατί στρατί,

στρατί το μονοπάτι.

Το μονοπάτι τς' έβγαλε

μεσ' στου ληστή την πόρτα.

Τηρά δεξιά, τηρά ζερβά,

κανέναν δεν γνωρίζει.

Τηρά και δεξιώτερα

βλέπει τον Άγιο Γιάννη

-Άγιε μου Γιάννη Πρόδρομε

και βαπτιστή του γυιού μου

μην είδες τον υιγιόκα μου

και σένα δάσκαλό σου;

-Δεν έχω γλώσσα να σου πω

γλώσσα να σου μιλήσω,

δεν έχω χεροπάλαμο,

για να σού τονε δείξω.

Βλέπεις εκείνον τον γυμνό,

τον παραπονεμένο,

οπού φορεί πουκάμισο

στο αίμα βουτημένο;

Οπούναι τα ματάκια του

ραμμένα με μετάξι,

κι οπού φορεί στην κεφαλή

αγκάθινο στεφάνι;

Εκείνος είναι ο γυιόκας σου

και μένα δάσκαλός μου.

Ἡ ζωὴ ἐν τάφῳ,

κατετέθης Χριστέ,

καὶ Ἀγγέλων στρατιαὶ ἐξεπλήττοντο

συγκατάβασιν δοξάζουσαι τὴν σήν.

Ἡ ζωὴ πῶς θνῄσκεις;

πῶς καὶ τάφῳ οἰκεῖς;

τοῦ θανάτου τὸ βασίλειον λύεις δέ,

καὶ τοῦ ᾅδου τοὺς νεκροὺς ἐξανιστᾶς.

Ὁ εὐσχήμων Ἰωσήφ,

ἀπὸ τοῦ ξύλου καθελών,

τὸ ἄχραντόν σου Σῶμα,

σινδόνι καθαρᾷ εἱλήσας καὶ ἀρώμασιν,

ἐν μνήματι καινῷ κηδεύσας ἀπέθετο.

Δόξα Πατρὶ καὶ Υἱῷ καὶ Ἁγίῳ Πνεύματι.

Ὅτε κατῆλθες πρὸς τὸν θάνατον,

ἡ ζωὴ ἡ ἀθάνατος,

τότε τὸν ᾅδην ἐνέκρωσας,

τῇ ἀστραπῇ τῆς Θεότητος·

ὅτε δὲ καὶ τοὺς τεθνεῶτας

ἐκ τῶν καταχθονίων ἀνέστησας,

πᾶσαι αἱ Δυνάμεις τῶν ἐπουρανίων ἐκραύγαζον·

Ζωοδότα Χριστὲ ὁ Θεὸς ἡμῶν,

δόξα σοι.

Καὶ νῦν καὶ ἀεὶ καὶ εἰς τοὺς αἰῶνας τῶν αἰώνων. Ἀμήν.

Ταῖς μυροφόροις γυναιξί,

παρὰ τὸ μνῆμα ἐπιστάς,

ὁ Ἄγγελος ἐβόα·

Τὰ μύρα τοῖς θνητοῖς ὑπάρχει ἁρμόδια,

Χριστὸς δὲ διαφθορᾶς ἐδείχθη ἀλλότριος.

Ἐμοὶ τὸ ζῇν Χριστὸς, καὶ τὸ ἀποθανεῖν κέρδος

Πολλὰ τὰ κύματα καὶ χαλεπὸν τὸ κλυδώνιον· ἀλλ' οὐ δεδοίκαμεν, μὴ καταποντισθῶμεν· ἐπὶ γὰρ τῆς πέτρας ἑστήκαμεν. Μαινέσθω ἡ θάλασσα, πέτραν διαλῦσαι οὐ δύναται· ἐγειρέσθω τὰ κύματα, τοῦ Ἰησοῦ τὸ πλοῖον καταποντίσαι οὐκ ἰσχύει. Τί δεδοίκαμεν, εἰπέ μοι; Τὸν θάνατον; Ἐμοὶ τὸ ζῇν Χριστὸς, καὶ τὸ ἀποθανεῖν κέρδος. Ἀλλ' ἐξορίαν, εἰπέ μοι; Τοῦ Κυρίου ἡ γῆ, καὶ τὸ πλήρωμα αὐτῆς. Ἀλλὰ χρημάτων δήμευσιν; Οὐδὲν εἰσηνέγκαμεν εἰς τὸν κόσμον, δῆλον ὅτι οὐδὲν ἐξενεγκεῖν δυνάμεθα· καὶ τὰ φοβερὰ τοῦ κόσμου ἐμοὶ εὐκαταφρόνητα, καὶ τὰ χρηστὰ καταγέλαστα. Οὐ πενίαν δέδοικα, οὐ πλοῦτον ἐπιθυμῶ· οὐ θάνατον φοβοῦμαι, οὐ ζῆσαι εὔχομαι, εἰ μὴ διὰ τὴν ὑμετέραν προκοπήν. ∆ιὸ καὶ τὰ νῦν ὑπομιμνήσκω, καὶ παρακαλῶ τὴν ὑμετέραν θαῤῥεῖν ἀγάπην.

^{Ἁγίου Ἰωάννου Χρυσοστόμου}